بانوان ایثارگر ایرانی با داشتن تجارب ارزشمند از حضور خود، در دوران پیش از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، پا به پای مردان در فعالیت های مختلف کشور، در طول مدت هشت سال دفاع مقدس به افتخارآفرینی خویش ادامه داده، حتی در برخی از صحنه ها، جلودار مردها در امر پشتیبانی از دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بوده اند. به تعبیر امام راحل:
«... خط اینها (بانوان) و زحمات اینها، بیشتر از مردها باید گفت بود. برای اینکه وقتی که بانوان می آیند، در میدان؛ قوه مردها دوچندان می شود و یا ده چندان می شود.
خدمات و عملکرد بانوان ایرانی در طول دفاع مقدس، تداوم کارکرد درخشان آنها در طول نهضت و انقلاب اسلامی بوده است، یعنی از آغاز حرکت ها و اقدامات ایرانیان برای به پیروزی رساندن انقلاب تا لحظات حساس و سرنوشت ساز پیروزی آن.
حضرت امام با یادآوری خدمات شایسته بانوان، ضمن تقدیر از فعالیت های آنان، خطاب به آنها فرمود:
«... امیدوارم که همان طوری که شما خانم ها در همه اموری که مربوط به پیشرفت اسلام در قبل از این انقلاب و در زمان انقلاب و بعد از انقلاب داشتید، به همین نحو خداوند توفیق دهد به شما که با تعهد باقی باشید و خدمت کنید به این کشوری که در زیر ستم ستمکاران پایمال شده بود ...».
تعمق در فرمایش امام، مشخص می کند هدف جامعه اسلامی از فراهم ساختن زمینه شرکت زنان در فعالیت ها و از جمله دفاع مقدس، اقدام مسئولانه آنها و انجام عملکردهایی جهت پیشرفت اسلام و پیشبرد انقلاب و صدور ارزش ها است؛ ضمن آنکه شرط اصلی و وجودی بانوان در رسیدن به این توفیق، تعهد داشتن و متعهد بودن آنها به انجام اقدامات جهت پیشرفت اسلام، انقلاب و دفاع مقدس است.
حماسه های شیرزنان در جنگ و نقش آنان در خط مقدم
اصلی ترین حماسه ها و عملکردهای درخشان بانوان ایرانی در خط مقدم جنگ، به امداد و کمک رسانی به موقع آنها به زخمی های جنگ، نیز خدمات رسانی در امور تغذیه و فراهم ساختن خوراک و پوشاک برای رزمندگان، در اوج جنگ و در زمان عملیات ها و امور جنگ خلاصه نمی شد؛ مهم تر از همه، دلاوری ها و شجاعت هایی بوده است که برخی از بانوان ایرانی در خط اوّل جنگ، به نمایش گذاردند. بخصوص در ابتدای شروع جنگ و زمانی که خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران، از چندین نقطه مرزی مورد تجاوز قرار گرفته بود. اگر اقدامات، تشویق ها، حمایت ها و شرکت مؤثر و مستقیم بانوان در جنگ علیه دشمنان نظام و در رویارویی با
اگر گفته شود یکی از اصلی ترین عوامل زمینگیر شدن ارتش بعث عراق
در استان های مرزی کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ایرانیِ
مستقر در آبادی ها و شهرهای مرزنشین و جانفشانی آنها به دست آمده،
سخنی به گزاف گفته نشده است.
عناصر فریب خورده داخلی نبود، چه بسا دشمنان در همان ابتدای جنگ، به اهداف شوم خود ـ یعنی تصرف و اشغال مناطق مرزی ـ توفیق می یافتند؛ اما روحیه شهادت طلبی و بی باکی بانوان غیور ایرانی در داخل شهرها و آبادی های خالی از مردان، نیز تشویق ها و روحیه بخشی آنها به مردان و فرزندان جنگجوی خود، مبنی بر مقاومت ورزیدن و دفاع کردن از خاک و سرزمین خود، دشمن را با دژی مستحکم روبه رو ساخت که هرگز تصور آن را نکرده بود.
دشمن پیش از هجوم به خاک مقدس ایران، در این خیال خام بود که پس از هجوم همه جانبه به مرزها، شهرها و آبادی های ایران، نیز با جنگ روانی و انداختن رعب و وحشت در دل ساکنان ـ بخصوص بانوان و کودکان ـ آنها را وادار خواهد ساخت به اجبار یا با عجز و لابه، از شوهران مبارز خود بخواهند با ترک کردن جبهه جنگ و دفاع، خانواده خویش را به شهرهای امن برسانند، بدین وسیله، هم جلوی مقاومت شوهران و فرزندان خود را در برابر دشمن بگیرند، هم خود بانوان با ترک گفتن منطقه و خالی کردن شهرها، باعث تضعیف روحیه رزمندگان خط مقدم گردیده، از حجم نیروهای مؤثر جبهه مقاومت می کاستند؛ به علاوه با ترک کردن منطقه، موقعیت پشت جبهه را خالی کرده و این فرصت را به دشمن می دادند که با دور زدن سپاه مقاومت کننده و داخل شدن به شهر بی دفاع و خالی از سکنه، مناطق را به اشغال و تصرف خود در آورند و مقاومت افراد خط مقدم را شکسته و بسیاری از مدافعان را به اسارت در آورند.
اما این خیال ناکام ماند. با جانفشانی و شجاعت شیرزنان ایرانی و روحیه بالای آنها برای مقاومت کردن، همچنین تشویق بی امان همسران و فرزندان خود به مقاومت و عدم ترک صحنه و باقی ماندن در منطقه ـ علی رغم وحشت و ناامنی ـ درست در زمانی که شهرها، آماج حملات زمینی و هوایی قرار داشت، فرصت آماده شدن، بسیج مردمی و انسجام را به نیروهای نظامی و دفاعی کشور داد. در پرتو حرکت شجاعانه بانوان، دشمن نه تنها به اشغال مناطق مرزی کشور توفیق نیافت، بلکه پس از اندک زمانی زد و خورد با ساکنان محلی ـ که علی رغم فشارها و وحشت های فراوان ـ حاضر به تخلیه منطقه خود نشده بودند و همچنین مقاومت و هجوم رزمندگان اسلام، مجبور شدند از خاک ایران عقب نشینند.
بنابراین اگر گفته شود یکی از اصلی ترین عوامل زمینگیر شدن ارتش بعث عراق در استان های مرزی کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ایرانیِ مستقر در آبادی ها و شهرهای مرزنشین و جانفشانی آنها به دست آمده، سخنی به گزاف گفته نشده است.
شور و شوق بانوان ایرانی، جهت حضور مؤثر ـ حتی درون جبهه و در خط مقدم ـ تا پایان دفاع مقدس باقی ماند تا آنجا که حضرت امام(ره) در سخنرانی خویش، به شور و اشتیاق بانوان اشاره دارند.
بانوان ایرانی، «ام وهب»های عرصه دفاع مقدس
زنان فداکار ایرانی در طول هشت سال دفاع مقدس، بارها چونان «ام وهب» معرکه کربلا حماسه آفریدند. تشویق ها و ترغیب های شیرزنان در پشت جبهه، عامل اصلی در گرما بخشیدن به حال و هوای جبهه های حق علیه باطل بود، که در برخی از وصیت نامه شهدای گرانقدر در هنگام وصیت به مادران خویش نمودار شده است.
هیجان و تشویق های زایدالوصفی که بانوان در هنگام پوشیدن لباس رزم بر اندام رشید فرزندان و همسران فداکار خویش داشتند، در هیچ جای دنیا و انقلابات دیگر کشورها مثل و مانند نداشته و نخواهد داشت.
حرکت شجاعانه آنها، در روحیه بخشیدن به مبارزان اسلام مؤثر واقع می شده، اوج روحیه بخشی (مادران و همسران رزمندگان و شهدا) در قبل از عملیات و بخصوص هنگام نوشتن وصیت نامه، تبلور و درخشندگی یافته است.
در قسمتی از وصیت نامه شهید علی عسکرشاهی اعزامی از استان یزد، این مطلب به زیبایی هر چه تمام تر و در قالب عباراتی دلنشین به تصویر کشیده شده. این اقدامات، توان واقعی و اصلی دفاع مقدس بوده که توسط بانوان ایرانی صورت گرفته، بیانگر نقش و تأثیر مؤثر حرکت های آنها در طول دوران دفاع مقدس بوده است:
«... مادرم! چه خوب مرا داماد کردی. آن لحظه ای که تصمیم به ازدواج گرفتم، شما با دست خود، لباس دامادی را ـ که همان لباس سپاه بود ـ به تنم کردی و عاقبت تبدیل به کفنم شد. مادرم! برایم خوب عروسی پیدا کردی! این مراسم ازدواج در کنار کارون انجام گرفته. مادر! شما مرا به طرف حجله گاه سنگرم فرستادی و من هم عاشقانه عروس شهادت را در آغوش گرفتم. پس بنابراین نباید جامه سیاه بر تن کنی ...».
همین شور و اشتیاق در بانوان ایرانی است که در کلام امام(ره) از آن به عنوان نیروی مضاعفی، یاد شده که باعث تقویت روحیه مردان در عرصه دفاع مقدس می گردیده است. عاملی که نقش آن باعث موفقیت های بسیار بزرگی در طول جنگ شده است. بسیاری از پیروزی های رزمندگان اسلام در جبهه ها، مرهون اقدام ارزنده ـ یعنی آفرینش روحیه مقاومت توسط فرزندان و همسران بوده ـ که باعث بی باکی، جسارت و شجاعت آنها در جبهه جنگ می شده است.
وظیفه نشر فرهنگ و ارزش های دفاع مقدس
لزوم باقی ماندن بانوان ایثارگر در صحنه، حتی پس از اتمام جنگ فیزیکی، امری روشن است. حضور در صحنه توسط بانوان، پیامدها و نتایج مثبت در زمینه های مختلف به همراه خواهد داشت که در اینجا به یک بُعد آن ـ یعنی نقش زنان در گسترش فرهنگ دفاع مقدس ـ اشاره می شود:
بانوان ایثارگر و حافظ ارزش های دفاع مقدس
به کار گرفتن بانوان ایثارگر و دست اندرکار در امور جبهه در دوران دفاع مقدس که در طول جنگ، ارزش ها و لیاقت های خود را نشان داده اند، در رأس امور اجرایی و برنامه ها و پست های مربوط به بانوان از یک طرف، و تداوم همکاری آنها جهت حفظ و تلاش برای گستردگی و نشر هر چه مؤثرتر فرهنگ دفاع مقدس، رغبت و علاقه بانوان نسل جدید را که دوران حماسه دفاع مقدس را درک
نکرده اند، به آشنا شدن با حال و هوای آن روزها و درک ملموس تر نقش خویش، فراهم خواهد آورد؛ زیرا اینان به عنوان خواهرانی باید باشند که در دوران کنونی، حافظ خون شهدا و پاسدار ارزش های انسانی، اسلامی و مکتبی گردند. آنچه که امروزه بیش از هر چیز در قشر جوان ایرانی تأثیرگذار خواهد بود، عمل و اجرا و صورت عملی و اجرایی کارها، نیز تبلور ارزش ها خواهد بود.
بهره گیری مناسب از هنر و خلاقیت بانوان
در زمینه به کارگیری و استفاده از نیروهای خلاق و صاحب ذوق و استعداد، همیشه باید به سخن ارزشمند مولایمان علی(ع) عنایت داشته باشیم که فرموده: هر کس را دوستان و نزدیکانش وا گذارند، بیگانگان پذیرایش خواهند بود.
لازم است با برنامه ریزی اصولی و به دور از سلیقه گرایی، همچنین مشورت با کارشناسان خبره و متعهد، در کنار سود جستن از مربیان و آموزگاران متعهد، طرح ها و برنامه های خود در زمینه نهادینه ساختن ارزش های دفاع مقدس را عملی کنیم، یعنی در چارچوب برنامه های اصولی و اقناع کننده، از سطوح پایین مدارس، حتی از مهد کودک ها، با استفاده از ابزار پیشرفته، نوباوگان دختر را ـ که در آینده مادران جامعه خواهند بود ـ با ارزش های اسلامی و اندیشه های ارزشی دفاع مقدس آشنا کنیم.
البته در این زمینه باید به هوش باشیم و باور داشته باشیم دختران خردسال امروز، با توجه به رشد و پیشرفت سریع علمی، بخش بزرگی از نیروهای اجتماعی، خانوادگی، فرهنگی و حتی سیاسی و اداری را تشکیل خواهند داد؛ بنابراین تأثیرات مستقیم آنها ـ چه در نهادهای خصوصی و خانوادگی و چه در نهادهای کلان اداری و رسمی ـ بر کودکان نسل های بعدی، به بالاترین حد افزایش خواهد یافت. به همین دلیل ارزشی ساختن نوباوگان و دختران خردسال امروز و آشنا ساختن آنها با مفهوم ارزش های دفاع مقدس لازم است؛ همچنین زنده نگه داشتن خاطرات و اقدامات سلحشورانه رزمندگان در جبهه، نیز توجیه آینده سازان نسبت به سؤالات و نکات مبهمی که ممکن است برای آنها در آینده پیشامد کند، در همان سنین پایین. برآیند این اقدامات، نسل سوم و نسل های بعدی جامعه اسلامی را با ارزش های دفاع مقدس همراه و همگام خواهد ساخت.
درود بی پایان بر زنان متعهدی که اکنون در سراسر کشور به تربیت نوباوگان ... اشتغال دارند.
نتیجه
حضور مؤثر و متعهدانه بانوان ایرانی در عرصه های مختلف نظام در طول دفاع مقدس، به نحو چشمگیر ـ حتی در برخی زمینه ها، مؤثرتر از مردان ـ انجام گرفته است و فرمایش امام راحل، گویای صدق این ادعاست:
«... ما بسیاری از موفقیت ها را مرهون خدمت های شما بانوان می دانیم. شما هستید که علاوه بر آنکه خودتان فعالیت می کنید، فعالیت را در مردها مضاعف می کنید ... و شما ـ بحمداللّه ـ زحمت کشیدید، رنج بردید و در همه مراحل پایداری کردید و بانوان ایران در همه جا فعالیت کردند. چه فعالیت های فرهنگی و چه فعالیت های اقتصادی ... و قشر کثیری در فرهنگ و ادب و علم و هنر ... بانوان ایران، جان شان را، جوانان شان را، وقت شان را وقف اسلام کردند و اسلام را به اینجا رساندند ...».
در حال حاضر بانوان نباید از این نکته غافل شوند که حیاتی بودن حضور مؤثر و متعهدانه آنها، تنها در طول دفاع مقدس خلاصه نشده؛ جامعه اسلامی ما که اکنون از جهات مختلف، مورد هجمه دشمنان خارجی و داخلی قرار گرفته، بیش از همه زمان های دیگر و حتی بیش از دوران انقلاب و دفاع مقدس، به حضور مؤثر و متعهد آنها در جامعه نیازمند است.
بانوان ما باید آگاه باشند که هنر متعهدانه، ذوق و خلاقیت توأم با ارزش، گام عملی با نیتی الهی در وجود آنها مورد نیاز است تا در پرتو آن، فرهنگ ارزشمند دفاع مقدس در دل و جان کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی مردان و همسران آنها باقی بماند. آنان می بایست نصیحت امام را جهت حضوری همیشگی در صحنه مد نظر داشته باشند:
«مطمئن باشید که تا شماها (بانوان) در صحنه هستید و جوان تربیت می کنید، این اسلام به پیش می رود.».
