زنان و حماسه دفاع مقدس

پديد آورنده : فاطمه اسلامي

يادکردي دوباره

يادکردي از موفقيت در دفاع مقدس و نقش چشمگير بانوان

بانوان ايثارگر ايراني با داشتن تجارب ارزشمند از حضور خود، در دوران پيش از پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي ايران، پا به پاي مردان در فعاليت هاي مختلف کشور، در طول مدت هشت سال دفاع مقدس به افتخارآفريني خويش ادامه داده، حتي در برخي از صحنه ها، جلودار مردها در امر پشتيباني از دفاع مقدس و جنگ تحميلي بوده اند. به تعبير امام راحل:

«... خط اينها (بانوان) و زحمات اينها، بيشتر از مردها بايد گفت بود.

براي اينکه وقتي که بانوان مي آيند، در ميدان؛ قوه مردها دوچندان مي شود و يا ده چندان مي شود ...».

خدمات و عملکرد بانوان ايراني در طول دفاع مقدس، تداوم کارکرد درخشان آنها در طول نهضت و انقلاب اسلامي بوده است، يعني از آغاز حرکت ها و اقدامات ايرانيان براي به پيروزي رساندن انقلاب تا لحظات حساس و سرنوشت ساز پيروزي آن.

حضرت امام با يادآوري خدمات شايسته بانوان، ضمن تقدير از فعاليت هاي آنان، خطاب به آنها فرمود:

«... اميدوارم که همان طوري که شما خانم ها در همه اموري که مربوط به پيشرفت اسلام در قبل از اين انقلاب و در زمان انقلاب و بعد از انقلاب داشتيد، به همين نحو خداوند توفيق دهد به شما که با تعهد باقي باشيد و خدمت کنيد به اين کشوري که در زير ستم ستمکاران پايمال شده بود ...».

تعمق در فرمايش امام، مشخص مي کند هدف جامعه اسلامي از فراهم ساختن زمينه شرکت زنان در فعاليت ها و از جمله دفاع مقدس، اقدام مسئولانه آنها و انجام عملکردهايي جهت پيشرفت اسلام و پيشبرد انقلاب و صدور ارزش ها است؛ ضمن آنکه شرط اصلي و وجودي بانوان در رسيدن به اين توفيق، تعهد داشتن و متعهد بودن آنها به انجام اقدامات جهت پيشرفت اسلام، انقلاب و دفاع مقدس است.

حماسه هاي شيرزنان در جنگ و نقش آنان در خط مقدم

اصلي ترين حماسه ها و عملکردهاي درخشان بانوان ايراني در خط مقدم جنگ، به امداد و کمک رساني به موقع آنها به زخمي هاي جنگ، نيز خدمات رساني در امور تغذيه و فراهم ساختن خوراک و پوشاک براي رزمندگان، در اوج جنگ و در زمان عمليات ها و امور جنگ خلاصه نمي شد؛ مهم تر از همه، دلاوري ها و شجاعت هايي بوده است که برخي از بانوان ايراني در خط اول جنگ، به نمايش گذاردند. بخصوص در ابتداي شروع جنگ و زماني که خاک مقدس جمهوري اسلامي ايران، از چندين نقطه مرزي مورد تجاوز قرار گرفته بود. اگر اقدامات، تشويق ها، حمايت ها و شرکت مؤثر و مستقيم بانوان در جنگ عليه دشمنان نظام و در رويارويي با اگرگفته شود يکي از اصلي ترين عوامل زمينگير شدن ارتش بعث عراق در استان هاي مرزي کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ايراني مستقر در آبادي ها و شهرهاي مرزنشين و جانفشاني آنها به دست آمده،سخني به گزاف گفته نشده است.

عناصر فريب خورده داخلي نبود، چه بسا دشمنان در همان ابتداي جنگ، به اهداف شوم خود ـ يعني تصرف و اشغال مناطق مرزي ـ توفيق مي يافتند؛ اما روحيه شهادت طلبي و بي باکي بانوان غيور ايراني در داخل شهرها و آبادي هاي خالي از مردان، نيز تشويق ها و روحيه بخشي آنها به مردان و فرزندان جنگجوي خود، مبني بر مقاومت ورزيدن و دفاع کردن از خاک و سرزمين خود، دشمن را با دژي مستحکم روبه رو ساخت که هرگز تصور آن را نکرده بود.

دشمن پيش از هجوم به خاک مقدس ايران، در اين خيال خام بود که پس از هجوم همه جانبه به مرزها، شهرها و آبادي هاي ايران، نيز با جنگ رواني و انداختن رعب و وحشت در دل ساکنان ـ بخصوص بانوان و کودکان ـ آنها را وادار خواهد ساخت به اجبار يا با عجز و لابه، از شوهران مبارز خود بخواهند با ترک کردن جبهه جنگ و دفاع، خانواده خويش را به شهرهاي امن برسانند، بدين وسيله، هم جلوي مقاومت شوهران و فرزندان خود را در برابر دشمن بگيرند، هم خود بانوان با ترک گفتن منطقه و خالي کردن شهرها، باعث تضعيف روحيه رزمندگان خط مقدم گرديده، از حجم نيروهاي مؤثر جبهه مقاومت مي کاستند؛ به علاوه با ترک کردن منطقه، موقعيت پشت جبهه را خالي کرده و اين فرصت را به دشمن مي دادند که با دور زدن سپاه مقاومت کننده و داخل شدن به شهر بي دفاع و خالي از سکنه، مناطق را به اشغال و تصرف خود در آورند و مقاومت افراد خط مقدم را شکسته و بسياري از مدافعان را به اسارت در آورند.

اما اين خيال ناکام ماند. با جانفشاني و شجاعت شيرزنان ايراني و روحيه بالاي آنها براي مقاومت کردن، همچنين تشويق بي امان همسران و فرزندان خود به مقاومت و عدم ترک صحنه و باقي ماندن در منطقه ـ علي رغم وحشت و ناامني ـ درست در زماني که شهرها، آماج حملات زميني و هوايي قرار داشت، فرصت آماده شدن، بسيج مردمي و انسجام را به نيروهاي نظامي و دفاعي کشور داد. در پرتو حرکت شجاعانه بانوان، دشمن نه تنها به اشغال مناطق مرزي کشور توفيق نيافت، بلکه پس از اندک زماني زد و خورد با ساکنان محلي ـ که علي رغم فشارها و وحشت هاي فراوان ـ حاضر به تخليه منطقه خود نشده بودند و همچنين مقاومت و هجوم رزمندگان اسلام، مجبور شدند از خاک ايران عقب نشينند.

بنابراين اگر گفته شود يکي از اصلي ترين عوامل زمينگير شدن ارتش بعث عراق در استان هاي مرزي کشور، در پرتو عملکرد و اقدامات مؤثر بانوان ايراني مستقر در آبادي ها و شهرهاي مرزنشين و جانفشاني آنها به دست آمده، سخني به گزاف گفته نشده است.

شور و شوق بانوان ايراني، جهت حضور مؤثر ـ حتي درون جبهه و در خط مقدم ـ تا پايان دفاع مقدس باقي ماند تا آنجا که حضرت امام(ره) در سخنراني خويش، به شور و اشتياق بانوان اشاره دارند.

بانوان ايراني، «ام وهب»هاي عرصه دفاع مقدس

زنان فداکار ايراني در طول هشت سال دفاع مقدس، بارها چونان «ام وهب» معرکه کربلا حماسه آفريدند. تشويق ها و ترغيب هاي شيرزنان در پشت جبهه، عامل اصلي در گرما بخشيدن به حال و هواي جبهه هاي حق عليه باطل بود، که در برخي از وصيت نامه شهداي گرانقدر در هنگام وصيت به مادران خويش نمودار شده است.

هيجان و تشويق هاي زايدالوصفي که بانوان در هنگام پوشيدن لباس رزم بر اندام رشيد فرزندان و همسران فداکار خويش داشتند، در هيچ جاي دنيا و انقلابات ديگر کشورها مثل و مانند نداشته و نخواهد داشت.

حرکت شجاعانه آنها، در روحيه بخشيدن به مبارزان اسلام مؤثر واقع مي شده، اوج روحيه بخشي (مادران و همسران رزمندگان و شهدا) در قبل از عمليات و بخصوص هنگام نوشتن وصيت نامه، تبلور و درخشندگي يافته است.

در قسمتي از وصيت نامه شهيد علي عسکرشاهي اعزامي از استان يزد، اين مطلب به زيبايي هر چه تمام تر و در قالب عباراتي دلنشين به تصوير کشيده شده. اين اقدامات، توان واقعي و اصلي دفاع مقدس بوده که توسط بانوان ايراني صورت گرفته، بيانگر نقش و تأثير مؤثر حرکت هاي آنها در طول دوران دفاع مقدس بوده است:

«... مادرم! چه خوب مرا داماد کردي. آن لحظه اي که تصميم به ازدواج گرفتم، شما با دست خود، لباس دامادي را ـ که همان لباس سپاه بود ـ به تنم کردي و عاقبت تبديل به کفنم شد. مادرم! برايم خوب عروسي پيدا کردي! اين مراسم ازدواج در کنار کارون انجام گرفته. مادر! شما مرا به طرف حجله گاه سنگرم فرستادي و من هم عاشقانه عروس شهادت را در آغوش گرفتم. پس بنابراين نبايد جامه سياه بر تن کني ...».

همين شور و اشتياق در بانوان ايراني است که در کلام امام(ره) از آن به عنوان نيروي مضاعفي، ياد شده که باعث تقويت روحيه مردان در عرصه دفاع مقدس مي گرديده است. عاملي که نقش آن باعث موفقيت هاي بسيار بزرگي در طول جنگ شده است. بسياري از پيروزي هاي رزمندگان اسلام در جبهه ها، مرهون اقدام ارزنده ـ يعني آفرينش روحيه مقاومت توسط فرزندان و همسران بوده ـ که باعث بي باکي، جسارت و شجاعت آنها در جبهه جنگ مي شده است.

وظيفه نشر فرهنگ و ارزش هاي دفاع مقدس

لزوم باقي ماندن بانوان ايثارگر در صحنه، حتي پس از اتمام جنگ فيزيکي، امري روشن است. حضور در صحنه توسط بانوان، پيامدها و نتايج مثبت در زمينه هاي مختلف به همراه خواهد داشت که در اينجا به يک بعد آن ـ يعني نقش زنان در گسترش فرهنگ دفاع مقدس ـ اشاره مي شود:

بانوان ايثارگر و حافظ ارزش هاي دفاع مقدس

به کار گرفتن بانوان ايثارگر و دست اندرکار در امور جبهه در دوران دفاع مقدس که در طول جنگ، ارزش ها و لياقت هاي خود را نشان داده اند، در رأس امور اجرايي و برنامه ها و پست هاي مربوط به بانوان از يک طرف، و تداوم همکاري آنها جهت حفظ و تلاش براي گستردگي و نشر هر چه مؤثرتر فرهنگ دفاع مقدس، رغبت و علاقه بانوان نسل جديد را که دوران حماسه دفاع مقدس را درک نکرده اند، به آشنا شدن با حال و هواي آن روزها و درک ملموس تر نقش خويش، فراهم خواهد آورد؛ زيرا اينان به عنوان خواهراني بايد باشند که در دوران کنوني، حافظ خون شهدا و پاسدار ارزش هاي انساني، اسلامي و مکتبي گردند. آنچه که امروزه بيش از هر چيز در قشر جوان ايراني تأثيرگذار خواهد بود، عمل و اجرا و صورت عملي و اجرايي کارها، نيز تبلور ارزش ها خواهد بود.

بهره گيري مناسب از هنر و خلاقيت بانوان

در زمينه به کارگيري و استفاده از نيروهاي خلاق و صاحب ذوق و استعداد، هميشه بايد به سخن ارزشمند مولايمان علي(ع) عنايت داشته باشيم که فرموده: هر کس را دوستان و نزديکانش وا گذارند، بيگانگان پذيرايش خواهند بود.

لازم است با برنامه ريزي اصولي و به دور از سليقه گرايي، همچنين مشورت با کارشناسان خبره و متعهد، در کنار سود جستن از مربيان و آموزگاران متعهد، طرح ها و برنامه هاي خود در زمينه نهادينه ساختن ارزش هاي دفاع مقدس را عملي کنيم، يعني در چارچوب برنامه هاي اصولي و اقناع کننده، از سطوح پايين مدارس، حتي از مهد کودک ها، با استفاده از ابزار پيشرفته، نوباوگان دختر را ـ که در آينده مادران جامعه خواهند بود ـ با ارزش هاي اسلامي و انديشه هاي ارزشي دفاع مقدس آشنا کنيم.

البته در اين زمينه بايد به هوش باشيم و باور داشته باشيم دختران خردسال امروز، با توجه به رشد و پيشرفت سريع علمي، بخش بزرگي از نيروهاي اجتماعي، خانوادگي، فرهنگي و حتي سياسي و اداري را تشکيل خواهند داد؛ بنابراين تأثيرات مستقيم آنها ـ چه در نهادهاي خصوصي و خانوادگي و چه در نهادهاي کلان اداري و رسمي ـ بر کودکان نسل هاي بعدي، به بالاترين حد افزايش خواهد يافت. به همين دليل ارزشي ساختن نوباوگان و دختران خردسال امروز و آشنا ساختن آنها با مفهوم ارزش هاي دفاع مقدس لازم است؛ همچنين زنده نگه داشتن خاطرات و اقدامات سلحشورانه رزمندگان در جبهه، نيز توجيه آينده سازان نسبت به سؤالات و نکات مبهمي که ممکن است براي آنها در آينده پيشامد کند، در همان سنين پايين. برآيند اين اقدامات، نسل سوم و نسل هاي بعدي جامعه اسلامي را با ارزش هاي دفاع مقدس همراه و همگام خواهد ساخت.

«درود بي پايان بر زنان متعهدي که اکنون در سراسر کشور به تربيت نوباوگان ... اشتغال دارند.».

نتيجه

حضور مؤثر و متعهدانه بانوان ايراني در عرصه هاي مختلف نظام در طول دفاع مقدس، به نحو چشمگير ـ حتي در برخي زمينه ها، مؤثرتر از مردان ـ انجام گرفته است و فرمايش امام راحل، گوياي صدق اين ادعاست:

«... ما بسياري از موفقيت ها را مرهون خدمت هاي شما بانوان مي دانيم. شما هستيد که علاوه بر آنکه خودتان فعاليت مي کنيد، فعاليت را در مردها مضاعف مي کنيد ... و شما ـ بحمدالله ـ زحمت کشيديد، رنج برديد و در همه مراحل پايداري کرديد و بانوان ايران در همه جا فعاليت کردند. چه فعاليت هاي فرهنگي و چه فعاليت هاي اقتصادي ... و قشر کثيري در فرهنگ و ادب و علم و هنر ... بانوان ايران، جان شان را، جوانان شان را، وقت شان را وقف اسلام کردند و اسلام را به اينجا رساندند ...».

در حال حاضر بانوان نبايد از اين نکته غافل شوند که حياتي بودن حضور مؤثر و متعهدانه آنها، تنها در طول دفاع مقدس خلاصه نشده؛ جامعه اسلامي ما که اکنون از جهات مختلف، مورد هجمه دشمنان خارجي و داخلي قرار گرفته، بيش از همه زمان هاي ديگر و حتي بيش از دوران انقلاب و دفاع مقدس، به حضور مؤثر و متعهد آنها در جامعه نيازمند است.

بانوان ما بايد آگاه باشند که هنر متعهدانه، ذوق و خلاقيت توأم با ارزش، گام عملي با نيتي الهي در وجود آنها مورد نياز است تا در پرتو آن، فرهنگ ارزشمند دفاع مقدس در دل و جان کودکان، نوجوانان، جوانان و حتي مردان و همسران آنها باقي بماند. آنان مي بايست نصيحت امام را جهت حضوري هميشگي در صحنه مد نظر داشته باشند:

«مطمئن باشيد که تا شماها (بانوان) در صحنه هستيد و جوان تربيت مي کنيد، اين اسلام به پيش مي رود.».

پي نوشتها: ــــــــــــــــــــــــــ

منبع: پيام زن، مهر 1385، شماره 175